O léxico tradicional no campo semántico das partes da cabeza: proposta de recuperación nos dicionarios normativos

Abstract

No presente artigo analizamos o léxico común estándar do campo semántico das partes da cabeza, polo tanto, a nosa análise encádrase dentro do campo da lexicografía e non da terminoloxía. Para tal fin, traballamos co léxico recollido no Diccionario da Real Academia Galega e no Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega, por consideralas as dúas grandes obras de referencia a nivel normativo, e tamén coas voces utilizadas en textos de carácter literario e nalgúns manuais e libros de texto, xa que son dous medios que poden axudar ao éxito ou fracaso dunha determinada voz fronte a outras. Tras a análise destas fontes verificamos dúas situacións a respecto do léxico patrimonial: por un lado hai formas tradicionais ou acepcións que non se rexistran, e até nalgúns casos só sobrevive o tecnicismo, e por outro lado, algunhas formas autóctonas acabaron por ser secundarizadas fronte a outras co mesmo significado. Por este motivo, na última sección propomos a recuperación ou revitalización a nivel normativo dunha serie de voces tradicionais tendo en conta a súa presenza na tradición lexicográfica, a nivel dialectal e histórico e nas linguas das áreas limítrofes.

[EN] This article analyses standard common vocabulary relating to the semantic fi eld of parts of the head. Thus the study pertains to the fi eld of lexicography rather than terminology. To this end, the two lexical resources employed were the Diccionario de la Real Academia Galega and the Vocabulario Ortográfi co da Lingua Galega, considered major works of reference in normative terms. Words occurring in a number of textbooks, manuals and literary works are also taken into account, given that such publications may exert an influence on the wider use of one lexical item or another. Following an analysis of these references, two particular situations are noted in relation to the inherited lexicon. First, some traditional words or senses have been overlooked, or survive only as technical terms. Secondly, some native terms have been displaced and relegated to a secondary status, preference having been given to competing terms with the same meaning. The last section argues in favour of efforts to recover or revitalise normatively certain traditional terms, in view of their presence in the lexicographic tradition, historical and dialectal considerations and information from neighbouring languages.